Ponad 100 lat historii, nowy rozdział i drugie życie. Tu, gdzie na początku XX wieku działała cementownia Silesia, później magazyny zbożowe i przestrzeń wystawiennicza – dziś powstaje nowoczesne centrum kultury i dziedzictwa. Trudne lata nie zdołały odebrać temu miejscu potencjału. Dzięki decyzji Zarządu Województwa oraz współpracy Muzeum Śląska Opolskiego i Uniwersytetu Opolskiego, ta przestrzeń nie tylko przetrwa – ona właśnie zaczyna nowe życie jako Silesia – Centrum Dziedzictwa i Sztuki.
Obiekt przy ul. Kępskiej 8 w przemysłowej części Opola, wcześniej znany jako DomExpo, stał się własnością Muzeum Śląska Opolskiego (3/5 udziału i wkładu finansowego dzięki dotacji Samorządu Województwa Opolskiego) oraz Uniwersytetu Opolskiego (2/5 udziału i wkładu finansowego). Łączny koszt zakupu obiektu to 5 mln złotych. Oferta była bardzo atrakcyjna i umożliwiła rozwiązanie wieloletnich problemów lokalowych i magazynowych instytucji.
Historia, która zyskała drugie życie
Nazwa nawiązuje do historycznej Cementowni „Silesia”, której tradycje i znaczenie dla regionu chcemy zachować w pamięci mieszkańców. Lokalizacja, w pobliżu popularnej Kamionki, ułatwi jego identyfikację. Znajdują się tu trzy kondygnacje idealne pod magazyny studyjne, nowoczesna sala eventowa z pełnym zapleczem multimedialnym i gastronomicznym, przestrzeń konferencyjna VIP oraz pomieszczenia, które z powodzeniem posłużą działaniom edukacyjnym, wystawienniczym i społecznym. Obiekt posiada również rozległy, utwardzony parking z 341 miejscami parkingowymi.
Szczególnie istotne jest rozwiązanie kwestii magazynowych – obiekt umożliwi rezygnację z przestarzałych, niefunkcjonalnych magazynów muzealnych zlokalizowanych m.in. przy ul. Gminnej i ul. Oleskiej, które od lat nie spełniały standardów nowoczesnego muzealnictwa. Nowe przestrzenie nie tylko poprawią warunki przechowywania i ochrony zbiorów, ale też umożliwią ich cyfryzację i udostępnianie w formule magazynów studyjnych.
Uczelnia zamierza natomiast przenieść tutaj swój bogaty księgozbiór, zamierza też stworzyć miejsce dla inicjatyw uniwersyteckiego Wydziału Sztuki.
Kultura i nauka łączą siły dla regionu
Z imponującą powierzchnią użytkową ponad 20 000 m², Silesia ma szansę stać się unikalnym miejscem na mapie regionu – łączącym funkcje magazynowe, wystawiennicze, edukacyjne i eventowe. To przestrzeń, która dzięki zaangażowaniu wielu instytucji i specjalistów zyska nowe życie i spełni wiele potrzeb kulturalnych i naukowych.
O tym, jak ważna i wielowymiarowa jest to inwestycja, przekonuje Zbigniew Kubalańca, wicemarszałek województwa opolskiego. – Chcemy zrobić z tego miejsca przestrzeń dla kultury, sztuki i turystyki. Chcemy je trochę ożywić, ale też odczarować. Miało różną historię. Dziś, dzięki stabilnym partnerom, to miejsce zyskuje nowe znaczenie – jako dziedzictwo miasta i regionu – wyjaśnił wicemarszałek.
Partnerzy i przyszli lokatorzy obiektu nie kryją zadowolenia. – To znakomita przestrzeń do działań artystycznych. Nasz Wydział Sztuki w końcu zyska miejsce nie tylko do tworzenia, ale i do prezentowania swoich prac. Mamy też możliwość udostępniania księgozbioru na nowoczesnych zasadach – podkreślił prof. Jacek Lipok, rektor Uniwersytetu Opolskiego.
Nowoczesne powierzchnie magazynowe to wyzwanie, przed którym wiele lat stało Muzeum Śląska Opolskiego. – To spełnienie marzeń naszej instytucji – profesjonalna przestrzeń do przechowywania zbiorów, ale też możliwość prowadzenia edukacji i wystaw. Dotąd brakowało nam takiego miejsc – dodała Iwona Solisz, dyrektor Muzeum Śląska Opolskiego.
Pod wspólnym dachem znajdzie się nie tylko przestrzeń magazynowa. Agnieszka Kamińska, dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Regionalnego wyjaśniła, że potencjał tego miejsca umożliwia ambitne plany kulturalne. – Marzy mi się, żeby to była przestrzeń tętniąca kulturą, edukacją, otwarta dla wszystkich. Pracowaliśmy nad tym projektem od roku – dziś to zwieńczenie wspólnego wysiłku – przyznała z zadowoleniem.
Według zamierzeń nowych właścicieli ma to być miejsce przyciągające mieszkańców, turystów, pasjonatów historii, sztuki i dziedzictwa przemysłowego. W nowej lokalizacji powstaną interaktywne przestrzenie do zwiedzania, pracownie konserwatorskie, ekspozycje czasowe i multimedialne wystawy. Obiekt ma ogromny potencjał do organizacji wydarzeń kulturalnych, edukacyjnych i komercyjnych o zasięgu regionalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym.
Ambitne plany kultury i nauki
Na terenie obiektu będzie można organizować konferencje, koncerty, pokazy filmowe, festiwale, targi, premiery, wydarzenia artystyczne oraz imprezy okolicznościowe. Dzięki dużej powierzchni i elastycznej infrastrukturze, przestrzeń może być łatwo adaptowana do wydarzeń o bardzo różnej skali – od kameralnych spotkań po widowiska gromadzące setki uczestników.
Muzeum wraz z uczelnią przygotowały już szczegółowy harmonogram prac adaptacyjnych obiektu na lata 2025–2026: to przede wszystkim przystosowanie przestrzeni magazynowych do wymogów muzealnych i konserwatorskich, aranżacja parteru na cele kulturalne i edukacyjne, stworzenie wystawy poświęconej przemysłowemu dziedzictwu regionu, instalacji, infrastruktury i przestrzeni wspólnych
Nie bez znaczenia jest również fakt, że inwestycja ta ratuje dziedzictwo poprzemysłowe Opola. DomExpo znajduje się na terenach po dawnych cementowniach – przestrzeniach o unikalnej wartości historycznej i symbolicznej. Powstanie tu nowoczesne centrum kultury – miejsce, które łączy przeszłość z przyszłością i wpisuje się w europejskie trendy rewitalizacji dziedzictwa industrialnego na potrzeby kultury i turystyki.
