Z ruiny stał się wspaniałą atrakcją turystyczną regionu, wszystko dzięki zaangażowaniu lokalnych społeczników. Remont trwał dwa lata, konstrukcja została kompleksowo odrestaurowana i doceniona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dziś oficjalnie został wpisany na listę Pomników Historii.
Most został oddany do użytku w 1827, zaprojektował królewski inspektor hutniczy Carl Heinrich Schottelius. Konstrukcję wykonała miejscowa Huta Małapanew. Do budowy zużyto prawie 57 ton odlewów z żeliwa i ponad 14 ton stali. To czyni go najstarszym w Europie kontynentalnej żelaznym mostem wiszącym. O rok starszym jest funkcjonujący do tej pory żelazny most wiszący Menai, który wybudowany został w Anglii w 1826 roku, lecz zawieszony jest na kamiennych pylonach.
– Tego mostu kilkanaście lat temu nie można było fotografować, a w trakcie renowacji okazało się, że jego stan groził zawaleniem. Historyczne znaczenie tego zabytku jest nieocenione. Stowarzyszenie Dolina Małej Panwi wydało publikację, gdzie szczegółowo opisana jest historia oraz opisujemy jego znaczenie dla budownictwa europejskiego – mówi Tomasz Juros, prezes Stowarzyszenia Dolina Małej Panwi.
W renowację, która rozpoczęła się w 2009 i trwała dwa lata, zaangażowano także fundusze unijne – w ramach projektu „Utworzenie Regionalnego Centrum Turystycznego Dolina Małej Panwi”, realizowanego w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Opolskiego na lata 2007-2013. Ówczesny zarząd województwa był również mocno zainteresowany projektem renowacji i w nim pomagał. Koszt remontu pochłonął prawie 3 miliony 500 tysięcy złotych. – Każda z ponad 1500 części została oczyszczona i zakonserwowana. Warto zwrócić uwagę na to, że został on zawieszony na bramach z płyt żeliwnych. W szczytowym miejscu gdzie przebiegają łańcuchy, mają one bardzo gęste oczka i osadzone są w specjalnych łożyskach. Te czynią go bardzo elastycznym i wyjątkowo wytrzymałym – mówi Juros.
Dokumentację remontową, jak i wniosek do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o uznanie mostu Pomnikiem Historii przygotował Przemysław Jakiel z katedry mostownictwa Politechniki Opolskiej. Tomasz Juros dodaje, że rozpoczęły się o starania, aby wpisać most również na listę dziedzictwa UNESCO.
Starania o uznanie zabytku jako Pomnika Historii rozpoczęły się w 2013 roku. Burmistrz tego miasta Jan Labus wspomina: – Most był obiektem zamkniętym, korzystali z niego jedynie hutnicy. Kiedy pracowałem tutaj obok w biurowcu, kiedy na niego spoglądałem było mi żal, że zamknięty jest od dla mieszkańców i turystów. Kiedy zostałem burmistrzem, zrodziła się inicjatywa remontu tego obiektu. Ustaliliśmy, że kupimy most i skutecznie przekonałem do tego pomysłu radę gminy i udało się.
Most był wielokrotnie nagradzany. W 2012 roku uznany został przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego za Zabytek Zadbany w kategorii architektura przemysłowa i dziedzictwo techniki. Jako pierwszy obiekt w Polsce otrzymał prestiżową nagrodę Footbridge Award 2014.
Pomniki historii ustanawiane są od 1994 r. Do tej pory na terenie województwa opolskiego lista pomników historii obejmuje jedynie trzy obiekty:
- Góra Św. Anny – komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy (2004 r.),
- Nysa – zespół kościoła farnego pod wezwaniem św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy (2011 r.),
- Paczków – zespół staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji (2012 r.).
PW
